İşçi ile işveren arasında kurulan akit sonucu işverene bazı sorumluluklar yüklemektedir. Bunlardan birisi de işverenin işçiyi gözetme borcu kapsamında işyerinde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almaktır. İşverenin bu yükümlülüğü, iş kazası sonrasında işçiye sağlamak zorunda olduğu destekten yoksun kalma tazminatı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu yükümlülükle; yaşam, sağlık ve beden bütünlüğü gibi işçinin kişilik haklarını korunması işverenin asli yükümlülüğü haline getirilmiştir. İşverenin bu borcuna aykırı davranması sonucu ortaya çıkan iş kazası veya meslek hastalığına maruz kalan işçinin ölümü halinde işçinin desteğinden faydalanan yakınlarının destekten yoksun kalma tazminatı talebi olabilir. Bu yazımızda işçinin ölümü halinde talep edilen destekten yoksun kalma tazminatını işleyeceğiz.
İş Kazası Nedir?
İş kazası, bir işçinin çalışma ortamında bulunduğu sırada meydana gelen ve işçinin sağlığına zarar veren olaylardır. İş kazası kavramının 5510 sayılı kanunun 13. maddesinde tanımı yapılmıştır. İlgili maddeye göre iş kazası;
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.” şeklindedir.
Madde metninden anlaşılacağı üzere İş kazasından bahsederken, işverenin iş güvenliğini alması veya işyeri koşulları önem arz etmemektedir. Yani iş kazasının işverenin emri altındayken gerçekleşmesi yeterlidir. İş kazası gerçekleşmesi halinde kazadan itibaren üç gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna kazanın bildirilmesi gerekmektedir. Bildirimden itibaren kurum tarafından ilgili tahkikat yapılır ve sonuç taraflara bildirilir. Ancak ifade etmemiz gerekir ki kurum tarafından yapılan tahkikat çoğu zaman dar kapsamda olup işin niteliği, olayın meydana geliş şekli veya işçinin durumu göz ardı edilmektedir.
Örneğin, uzun yol şoförünün günlük çalışma süresinin 11 saati geçmemesi gerektiği halde 14 saat çalışmaya zorlanması ve bu süre içinde araç kullanırken uyuya kalması sonucu meydana gelen kazada, kurum tarafından takograf kayıtları incelenmediği için iş kazası ve kusur durumu tespiti verimli bir şekilde yapılmayacaktır. Tespitin olumsuz gelmesi halinde Ankara avukatına danışabilir ve iş mahkemesine başvuru yapabilirsiniz.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
Destekten yoksun kalma tazminatı, bir iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda hayatını kaybeden bir işçinin, muhtemel çalışma ömrü boyunca elde edebileceği kazancın hesaplanarak, bu desteğinden yoksun kalan kişilere peşin ve toplu olarak ödenen bir yardım tutarıdır. Bu tazminatın temel amacı, hayatta olsaydı destek sağlayabileceği kişilere yapılacak yardımların sunulmasıdır. Destekten yoksun kalma tazminatına sebebiyet veren zararda bahsedebilmek için iş kazası olmalı, iş kazası sonucu işçinin ölmesi ve kaza ile ölüm arasında illiyet bağı bulunmalıdır.
Yukarıda da belirtildiği üzere iş kazasının meydana gelmesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim yapılmalıdır. Kurum tarafından yapılacak tahkikat ile işçinin destekten yoksun kalan yakınlarına kurum tarafından ödeme yapılır. Ancak yapılan ödemeler genelde zararın tümünü karşılamamakta olup bakiye zarar işverenden talep edilebilir. Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplaması kapsamlı ve teknik aktüerya gerektirdiğinden bu yazımızda mevcut değildir. Ancak ifade etmeliyiz ki dava açılması halinde bilirkişiler tarafından bu hesaplama yapılmakta ve pay oranlarına göre destekten faydalanan hak sahiplerine dağıtılmaktadır.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatından Kimler Faydalanabilir?
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu işçinin ölümü halinde işçinin hayatta olsaydı yardım edeceği kişiler hak sahibi olup destekten yoksun kalma tazminatını talep edebilirler. Bu kişiler eş, çocuk, anne – baba veya kardeşler olabilir. Ancak burada ifade edilen destek olunan kavramı mirasçı sıfatından daha geniş yorumlanmakta olup fiili destek ilişkisi içinde olan nişanlılar, evlilik dışında birlikte yaşayanlar da bu tazminattan faydalanabilir. Ancak ölüm sonucu destekten yoksun kalanlar ayrı bir çıkar elde ederse elde edilen bu çıkarın zarardan tenzili gerekmektedir.
Buna ilişkin Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2013/16156E. 2015/2674K. ve 12.02.2015 tarihli kararı “…amaç zarar görenin malvarlığındaki eksilmeyi giderme olduğuna göre, ölüm nedeniyle desteğini yitirenin elde ettiği çıkarlar varsa, bunların zarar tutarından indirilmesi gerekir. Aksi halde zarar görenin malvarlığında olaydan önceki duruma göre bir artış meydana gelmiş olur. Buradaki amaç zarar görenin mal varlığını zenginleştirmek değil, desteğini yitiren kişiye ölümden önceki yaşam düzeyini sürdürme olanağı tanımaktır…” şeklindedir.
Eşin Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
İş Kazası sonucu destekten yoksun kalan eşin bakım ihtiyacı kural olarak yaşamının sonuna kadar sürmektedir. Ancak burada hayatta kalan eşin yaşam süresi belirlenirken eşin cinsiyeti, yaşı, sağlık sebepleri gibi faktörler dikkate alınır. Yine eş için tazminat hesaplanırken evlenme olasılığı dikkate alınır. Bu olasılık hesaplanırken eşin yaşı, çocuk durumu gibi faktörler dikkate alınır. Önemle belirtmeliyiz ki eşin çalışıyor olması veya ölümden sonra bir işe girerek gelir sağlaması halinde ölümden önce kendisine sağlanan destekten daha çok gelir elde ediyorsa destekten yoksun kalma tazminatından yararlanamayacaktır.
Nişanlının Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
Destekten yoksun kalan nişanlı için de yeniden evlenme olasılığı hesaplanır. Nişanlının evlenme olasılığı dul eşe göre daha fazla olduğu göz önüne alınarak hesaplandığında tazminattan evlenme indirimi daha çoktur.
Çocuğun Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
Destekten yoksun kalan çocuklar için yapılacak tazminat hesaplamasında bakım ihtiyacının devam süresi dikkate alınmalıdır. Buna göre kural olarak çocuğun 18 yaşını tamamlamasına kadar destekten yararlanacağı kabul edilse de eğitimine devam etmesi halinde üst sınır 25 yaş olarak kabul edilerek destekten yoksun kalma tazminatı hesaplaması yapılacaktır. Ancak çocuğun çalışamayacak durumda olmasından desteğin yaşam boyu süreceği dikkate alınmalıdır.
Anne, Baba ve Kardeşlerin Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
Şayet anne ve baba ölen işçinin sağlığında destekten faydalanıyorsa yaşamlarının sonuna kadar bakım ihtiyacının devam edeceği ve destekten yoksun kalma tazminatına hak kazanacağı kabul edilmelidir. Ölen işçi ile kardeşleri arasında fiili destek ilişkisinin varlığı halinde kardeş desteklenen sıfatını kazanacaktır.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplaması
Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplaması, destek sahiplerine bölünmesi kapsamlı bilgi gerektirmektedir. Ancak az çok öngörebilmek adına bu tazminatın hesaplanmasında nelerin dikkate alınacağından bahsedeceğiz. Öncelikle destekten yoksun kalma tazminatı hesaplaması yapılırken iş kazası nedeniyle ölüm anındaki geniş ücret dikkate alınır. Yani işçinin emeği karşılığında elde ettiği gelire ek olarak işveren tarafından yol, yemek veya giyim gibi yardımlar ediliyorsa bu yardımların ücrete eklenmesi gerekmektedir.
Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplaması yapılırken desteğin kazandığı gelirin bir kısmını kendisi kullandığı, tasarrufta bulunduğu kabul edilir. Kalan kısmının ise desteklenenlerin her birine şartlarına göre bölüştürülerek dağıtılması gerekmektedir. PMF yaşam tablosuna göre desteğin ve desteklenenin muhtemel yaşam süreleri hesaplanmalıdır. Ayrıca destekten yoksun kalanlara Sosyal Güvenlik Kurumunca iş kazası nedeniyle gelir bağlanmışsa bu gelirlerin peşin sermaye değeri desteklenenlerin zararlarından düşülmelidir.
Sonuç
İşçinin ölümü ile sonuçlanan iş kazalarında, işçi yakınları tarafından destekten yoksun kalma tazminatı talep edilebilir. İK hukuk, iş kazası sonucu destekten yoksun kalma tazminatı davalarında müvekkillerine etkin ve şeffaf bir süreç yönetimi sunarak müvekkillerinin üstün haklarının kazanılması konusunda hizmet yürütmektedir. Bu tür durumlarda alanında uzman bir Ankara iş avukatından hukuki yardım almak, haklarınızı korumak ve adil bir tazminat alma sürecinde önemli bir rol oynamaktadır.
İlginizi çekebileceğini düşündüğümüz diğer başlıklar.
1 Yorum
iş kazası geçirdim destekten yoksun kalma tazminatına nasıl başvurabilirim?
Bir Yorum Yazın